Kedi sahiplerinin en büyük korkularından biri olan ve adeta bir kabus senaryosunu andıran FIP (Feline Infectious Peritonitis), kediler dünyasının en gizemli ve yıkıcı hastalıklarından biridir. Yakın zamana kadar “tedavisi yok” denilerek çaresizlikle anılan bu hastalık, son yıllardaki bilimsel gelişmelerle umut ışığı yaksa da, hala pek çok bilinmezliği barındırmaktadır.

Peki, kedi sahiplerinin uykularını kaçıran FIP hastalığı tam olarak nedir? Hangi belirtilerle kendini gösterir ve en önemlisi, bu ölümcül hastalığa karşı artık gerçekten bir umut var mı? Bu yazıda, FIP hakkındaki tüm merak edilenleri ve güncel bilgileri sizler için derledik.

FIP Hastalığı Nedir? Sıradan Bir Virüsün Ölümcül Dönüşümü

Feline Infectious Peritonitis (Kedilerin Enfeksiyöz Peritoniti), kedilerde Feline Coronavirus (FCoV) adı verilen yaygın bir virüsün mutasyona uğraması sonucu ortaya çıkan, ilerleyici ve genellikle ölümcül bir viral hastalıktır.

Burada kafa karışıklığını önlemek adına önemli bir detayı vurgulamak gerekir:

• Feline Coronavirus (FCoV): Bu virüs, özellikle birden fazla kedinin bir arada yaşadığı ortamlarda (barınaklar, çok kedili evler) oldukça yaygındır. Genellikle kedilerin bağırsak sistemini etkiler ve çoğu zaman hafif bir ishal dışında hiçbir belirtiye neden olmaz veya tamamen belirtisiz atlatılır.
• FIP Virüsü (FIPV): Tehlike, bu zararsız görünen FCoV’un, kedinin vücudu içinde nedeni tam olarak anlaşılamayan bir şekilde mutasyona uğramasıyla başlar. Virüs, bu mutasyonla karakter değiştirir, bağırsak hücrelerinden çıkarak bağışıklık sistemi hücreleri olan makrofajları enfekte etme yeteneği kazanır. Bu durum, virüsün vücudun dört bir yanına yayılmasına ve FIP hastalığını tetiklemesine neden olur.

Özetle, FCoV taşıyan her kedi FIP olmaz. Bilimsel verilere göre, FCoV ile enfekte olan kedilerin yaklaşık %5 ila %10’unda virüs mutasyona uğrayarak FIP hastalığına yol açar.

Hastalığın İki Farklı Yüzü: Islak FIP ve Kuru FIP

FIP, vücutta yarattığı hasara göre iki ana formda kendini gösterir. Bir kedide her iki formun belirtileri aynı anda da görülebilir.

1. Islak (Effüziv) FIP:
Hastalığın daha hızlı ilerleyen ve akut formudur. En belirgin özelliği, vücut boşluklarında sıvı birikmesidir.

• Karında Sıvı Birikimi (Asit): En tipik belirtidir. Kedinin karnı aniden şişer ve bir “armut” görünümü alır.
• Göğüs Boşluğunda Sıvı Birikimi: Bu durum akciğerlere baskı yaparak kedinin zor nefes almasına, hızlı ve hırıltılı solunumuna neden olabilir.
  Bu forma “ıslak” denmesinin nedeni, virüsün kan damarlarında yarattığı şiddetli iltihaplanma (vaskülit) sonucu damar dışına protein ve sıvı sızmasıdır. Biriken bu sıvı genellikle sarı renkli, yoğun ve yapışkan bir kıvamdadır.

2. Kuru (Non-effüziv) FIP:
Hastalığın daha yavaş ilerleyen ve kronik formudur. Bu formda belirgin bir sıvı birikimi yerine, virüsün yayıldığı organlarda “granülom” adı verilen küçük iltihaplı kitleler ve lezyonlar oluşur. Belirtiler, etkilenen organa göre değişiklik gösterir ve teşhisi daha da zorlaştırır:

• Nörolojik Belirtiler: Denge kaybı, yürümede zorluk, titremeler, nöbetler veya kişilik değişiklikleri görülebilir.
• Göz Belirtileri: Gözün renkli kısmında (iris) renk değişikliği, göz içinde iltihaplanma (üveit) veya görme sorunları ortaya çıkabilir.
• İç Organ Tutulumu: Karaciğer, böbrekler, akciğerler ve diğer iç organlarda oluşan lezyonlara bağlı olarak sarılık, aşırı su içme, aşırı idrara çıkma gibi spesifik olmayan belirtiler görülebilir.

Her iki formda da genellikle inatçı ve tedaviye yanıt vermeyen yüksek ateş, iştahsızlık, ilerleyici kilo kaybı ve halsizlik gibi genel hastalık belirtileri görülür.

Risk Faktörleri ve Bulaşma

FIP’in kendisi doğrudan bulaşıcı kabul edilmez. Bulaşıcı olan, mutasyona uğramamış FCoV’tur. Virüs genellikle enfekte bir kedinin dışkısıyla, ortak mama/su kapları ve kum kapları aracılığıyla diğer kedilere bulaşır.

Hastalığın gelişiminde bazı faktörlerin riski artırdığı düşünülmektedir:

• Yaş: Genellikle 6 ay ile 2 yaş arası genç kedilerde ve 10 yaş üzeri yaşlı kedilerde daha sık görülür.
• Bağışıklık Sistemi: Stres, başka bir hastalık, operasyon gibi bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar mutasyon riskini artırabilir.
• Genetik Yatkınlık: Bazı saf ırkların genetik olarak daha yatkın olabileceği düşünülmektedir.

Teşhis ve Tedavideki Son Gelişmeler

FIP teşhisi, belirtilerin çeşitliliği nedeniyle oldukça zordur. Veteriner hekimler, kan testleri, sıvı analizleri ve diğer klinik bulguları bir araya getirerek teşhise ulaşır.

Yakın zamana kadar ölümcül kabul edilen FIP için tedavi, semptomları hafifletmeye yönelik destekleyici bakımdan ibaretti. Ancak son yıllarda geliştirilen antiviral ilaçlar, FIP tedavisinde bir devrim yaratmıştır. Bu ilaçlar henüz bakanlıklar tarafından resmi olarak onaylanmamış olsa da, veteriner hekim kontrolünde kullanıldığında oldukça yüksek başarı oranları bildirilmektedir. Tedavi uzun ve maliyetli bir süreç olsa da, artık FIP’in bir ölüm fermanı olmadığı ve birçok kedinin bu hastalıktan kurtulabildiği bir gerçektir.

Eğer kedinizde FIP şüphesi uyandıran belirtiler gözlemliyorsanız, vakit kaybetmeden veteriner hekiminize başvurmanız hayati önem taşımaktadır.